Jaarlijkse teleurstelling met Sonja

De lokale fitnessclub stuurde me begin januari de beste wensen en een ‘offer you can’t refuse’. Voor slechts luttele euro’s per maand kan ik mijn dromen bij hen komen waarmaken, zodat ik me krachtiger, gezonder en blijer dan ooit ga voelen. Menig champagnedronk ging rond de jaarwisseling vergezeld van de uitgesproken zekerheid dat het dit jaar wel zou gaan lukken om af te vallen. Waarom houden we onszelf elk jaar dan weer massaal voor de gek, tegen beter weten in? Wat kunnen we hiervan leren als het gaat over preventie en gezond leven?

Al vele jaren vóór de boekdrukkunst wisten we dat de geest gewillig is, maar het vlees zwak. We willen wel, maar we kunnen niet, tenminste niet alles. Ons brein kiest voor de makkelijke weg, zegt de een, waardoor ons leven een opeenstapeling van kleine foute beslissingen is. Een ander ziet de oorzaak voor onze keuze tegen beter weten in voor bijvoorbeeld suiker, geraffineerd voedsel en andere vetmakers, als het gevolg van de evolutie. Ons lichaam heeft nog maar ten dele de tijd verlaten waarin de aanwezigheid van voedsel helemaal niet vanzelfsprekend was, waardoor we nog steeds alles eten wat binnen handbereik is. Dat de grote, uitgestrekte wouden verruild zijn voor Jumbo supermarkten, hebben onze hersenen nog niet echt opgemerkt. Dat is de reden dat we in de ene hand het laatste boek van Sonja Bakker vasthouden, en in de andere hand een milkshake of een zakje chips.

Maar nu zijn er wearables, en data. Wat boeken, posters en reclamecampagnes niet is gelukt, gaat nu wel gebeuren: onze wensen gaan dit jaar uitkomen! Dat komt omdat we nu grafieken hebben, met vloeiende lijnen die gebaseerd zijn op realtime data. We hebben nu Apps, en omdat we tot wel 150 keer op een dag op onze smartphone kijken, gaan die Apps ons bij de hand nemen naar het slankheidsparadijs. En we hebben Google, en Apple, Microsoft en Samsung; deze wereldbedrijven willen allemaal dat hun smartwatch hét succes van 2015 wordt. De beste technologie, het mooiste design en de gelikste reclamecampagnes gaan ons helpen bij het ondersteunen van onze doelen. Het maakt niet uit wat ons gezondheidsdoel is: het gaat ons nu lukken. Preventie en een betere gezondheid liggen eindelijk binnen handbereik.

Tot zover de lovende berichten over de nieuwe producten die verschijnen of die worden aangekondigd. Design is zeker van doorslaggevende betekenis als het gaat om het omarmen van nieuwe technologie. Dat niet alleen startups hun schouders hieronder zetten, maar ook de grote jongens, zal zeker helpen. Maar er is meer nodig, want preventie en betere gezondheid gaan over gedragsverandering, en gedragsverandering is moeilijk te bereiken. De geest is gewillig, en wat is er dan nodig om het vlees in beweging te krijgen en te houden?

• Het aanbod en de terugkoppeling moet persoonlijk zijn: ik ben anders dan mijn buurvrouw, zodat mijn (medische) context anders is. Hoe zie ik dat terug in mijn statistieken? Het is niet ‘one size fits all’.
• Er is persoonlijke coaching nodig: als mijn statistieken er globaal hetzelfde uitzien als die van mijn buurman, heb ik toch een andere terugkoppeling nodig dan die hij krijgt, omdat mijn situatie anders is. Er is meer nodig dan een grafiek, hoe mooi die ook is weergegeven.
• Er moet een terugkerende reden zijn om me met mijn gezondheid bezig te houden: wat zorgt er voor dat ik bij de les blijf, ook over een langere periode? De meeste gebruikers van Apps en wearables haken al binnen enkele maanden af. Het gebruik is inspannend, hoe raar dat ook mag klinken. Het dagelijks indrukken van een knop kan voor een enkeling al een brug te ver zijn. Er moet iets zijn waardoor gebruikers terug blijven komen; contact met gelijken (peers) kan dat zijn.
• De door mij geproduceerde data moet ontsloten kunnen worden: wie zorgt ervoor dat deze data ook bij de door mij uitgekozen personen (dochter, arts, Facebook) terecht kunnen komen? Als dat niet gebeurt, zal de waarde van de hard- en software snel afnemen.
• Is er voldoende keuzevrijheid? Hoewel Apple heel mooie apparaten maakt, wil ik door gebruik te maken van hun platform niet in hun fuik zwemmen. Ik wil zelf kunnen bepalen welke stappenteller ik gebruik en welke bloeddrukmeter. Als ik over een jaar voor een andere hartslagmeter kies, wil ik dat mijn grafiek gewoon doorloopt.
• Is er voldoende aandacht voor mijn privacy en beveiliging? Ik wil niet dat mijn gegevens op straat komen te liggen of door anonieme bedrijven gekoppeld gaan worden aan mijn surfgegevens en belgedrag. Ik wil niet dat ik na een verhoogde bloeddrukmeting een aanbod krijg voor een vakantie op de Bahama’s. Mijn gezondheidsdata zijn van mij en ik wil daarover de regie kunnen voeren.
• Het geheel moet er aantrekkelijk uitzien: ja, het geheel moet er inderdaad mooi uitzien en uitnodigend zijn. Het moet ook leuk zijn om er mee te kunnen ‘spelen’. Dat kan in de vorm van gamification zijn, maar ook in de vorm van effectmetingen. Daarvoor moet er een verband gelegd worden tussen bijvoorbeeld activiteiten, zoals bewegen, en mijn bloeddruk: als meer bewegen ervoor zorgt dat mijn bloeddruk daalt, dan moet ik dat in mijn persoonlijke rapportage terug kunnen zien. 

Apps en wearables (en boeken) dragen zeker een belofte in zich. Om te voorkomen dat deze door een grote groep gebruikers als ‘niet bruikbaar’ afgeschreven gaan worden, is het nodig dat er meer dan een mooi design ontwikkeld wordt. Als dat er niet komt, zal dit aan het eind van dit jaar als een grote teleurstelling de boeken in gaan. Dan blijft Sonja Bakker ons enig perspectief.

Deze weblog verscheen eerder bij ZorgenZ