Gedragsverandering is heel lastig. Maar al te graag gaan we er van uit dat de mens weldenkend is of -in hedendaagse termen- economisch denkt. Dat mensen wikken en wegen en dan de beste optie kiezen. Als dat zo zou zijn, zouden er niet zo veel dieetboeken worden verkocht, of zou Marcel Levi (internist en bestuursvoorzitter van het AMC) niet uitroepen dat 'alles wat helpt in de strijd tegen de top-BMI’s is toegestaan' omdat 'vetzucht hard op weg is staatsvijand nummer één te worden'.
In mijn (onderstaande) column van september voor De eerstelijns heb ik al geschreven over Dubai waar elke kilo lichaamsgewicht minder binnen één maand een ons goud waard was. Mooi, en daarna? Tijdens de Columbusreis naar San Francisco en Silicon Valley vertelde BJ Fogg ons al hoe moeilijk het is om je gedrag te veranderen. Hij haakt in zijn methodiek aan bij de verandering, elke verandering, die voor de betreffende persoon van belang is, om van daar uit vertrouwen op te bouwen dat die ene grote, zo lang gekoesterde wens, ook ooit in vervulling kan gaan.
Dat is heel wat anders dan de Skinner Box van de gelijknamige psycholoog die ons leerde dat er zo veel te bereiken valt met straffen en belonen.
Absolute aanrader is het boek van Daniel Kahneman, 'Ons feilbare denken'. In een interview geeft hij deze uitleg: 'Ons brein werkt op twee snelheden. Systeem 1 is snel, intuïtief en voor een groot deel automatisch zonder dat we er controle over kunnen uitoefenen. Systeem 2 houdt zich bezig met het langzamere proces van kritisch denken en het nemen van weloverwogen beslissingen. Systeem 1 is de oorsprong van de vele systematische fouten in onze intuïtie, maar het is systeem 2 die die fouten vaak niet corrigeert. Waar wordt dat gebrek aan coördinatie door veroorzaakt? Dat komt voor een deel uit luiheid. Systeem 1 wint aan invloed wanneer systeem 2 bezig is. Cognitief belaste mensen zijn daardoor eerder genegen om egoïstische beslissingen te nemen, seksistische taal te bezigen, en oppervlakkige beoordelingen te maken in een sociale omgeving. Het is niet zozeer dat cognitieve belasting mensen slechter maakt, maar ze worden er wel minder creatief door. Systeem 2 kiest de weg van de minste weerstand, en dat maakt de weg vrij voor talloze fouten.'
Gedragsverandering is moeilijk en is niet door middel van één systeem te sturen. Zolang we ons dat maar blijven realiseren, voorkomen we dat we te veel boeken kopen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten