De nieuwe mondige patiënt is een mythe

Tenminste, dat beweren twee heren van de VU (waarvan een hoogleraar is) in hun boek De mondige patiënt, Historische kijk op een mythe.

Zelf schrijven zij in Trouw (21 februari 2009): 'Wat nu: bestaat de mondige patiënt niet? Jawel, maar niet pas sinds kort. De hele twintigste eeuw door - en ook al eerder - zijn ze bezig geweest informatie in te winnen over ziekte en gezondheid, over preventie vooral. Mensen kregen de informatie van hun moeder, van hun huisarts, van alternatieve genezers, uit kranten, tijdschriften, radio, en later de tv, uit medische encyclopedieën, en gingen vervolgens met die kennis heel pragmatisch om: hoe kan ik hier mijn voordeel mee doen, wat kan ik wel en wat kan ik niet gebruiken?

Internet heeft de medische informatie makkelijker toegankelijk gemaakt. Maar nogmaals: die informatie was er al, voor iedereen beschikbaar. Er is wel een verklaring voor die mythevorming en dat heeft te maken met de marktwerking in de gezondheidszorg. Die wordt onder andere verkocht met het argument dat de mensen tegenwoordig zo zelfstandig en goed geïnformeerd zijn dat ze de slag met verzekeraars, artsen en andere spelers in de gezondheidszorg makkelijk aankunnen en dat de beschermende arm van vadertje staat die we van vroeger kennen in de 21ste eeuw niet meer nodig is. Een kulargument, want de patiënt was al veel langer mondig, dus waarom is die marktgerichte aanpak dan ook niet eerder ingevoerd?

We noemen dit element niet, want het moest ook weer geen pamflet tegen de marktwerking worden – dat zou mensen op voorhand afschrikken.'

Interessant? Lees het boek of bezoek het symposium Symposium: De andere patiënt op 18 maart a.s.

Aanvulling op 2 maart:

In Medisch Contact van 26 februari beschrijft Eveline Brandt (journalist en debatvoorzitter) haar eigen ervaringen als patiënt onder de veelzeggende titel 'De mondige patiënt bestaat niet'. Enkele citaten: 'Nog geen vijf minuten later stond ik op de gang met een vriendelijke verpleegkundige. Ze nam me mee en boekte een operatieafspraak voor me. Zo snel mogelijk, had haar meerdere gezegd, dus binnen twee weken werd ik geacht me op een ochtend te melden, nuchter voor de ruggenprik die ik zou krijgen. En drie dagen hersteltijd – daar moest ik minstens rekening mee houden. Ik ben hoogopgeleid, schrijf en lees al 15 jaar over gezondheidszorg, heb vier directe familieleden plus één echtgenoot die in de sector werken en daar vaak met mij over spreken. Toch was ik gedurende deze tien minuten die mijzelf en mijn gezondheid betroffen, zo mondig als een driejarige dreumes.'

'Twee dingen vind ik schokkend aan mijn avontuur in het perifere ziekenhuis: het gedrag van de dokter en dat van mijzelf. Over dat eerste valt van alles te zeggen; in ieder geval illustreert het pijnlijk duidelijk dat het lang beloofde paradigma van ‘de patiënt centraal’ in de gezondheidszorg nog al te vaak een sprookje is. De patiënt staat helemaal niet centraal; dat blijkt niet alleen uit mijn verhaal, maar ook uit die van talloze andere patiënten. Daar kan – en ga – ik een boek over volschrijven. De (agenda van de) dokter staat centraal.' Zie ook deze presentatie van Van den Brink en Muinen (2003).

Een ander nieuw fenomeen is dat van De Beste Dokter (.nl). Op deze site kunnen specialisten voor € 550 hun profiel achterlaten zodat zij snel gevonden kunnen worden door patiënten. Getoond worden o.a. specialisme en ervaring van de artsen. Dit is geen vergelijkingssite zoals bijvoorbeeld Kies Beter is.

Aanvulling op 18 maart 2009: op de site De Beste Dokter staat het volgende bericht: "Nieuws. Geachte bezoeker, op 16 maart 2009 is de naam van de site gewijzigd. Na overleg met enkele specialisten hebben wij besloten tot deze naamswijziging. De nieuwe naam is: DeSpecialistenWijzer.nl."